Lazarev grad u Kruševcu - buduća prestonica turizma u Srbiji

Donžon kula

Sedište nekadašnje prestonice srednjovekovne Srbije, kompleks Lazarev grad, koji je u XIV veku u Kruševcu sazidao knez Lazar, uskoro će po prvi put dobiti moderni urbanistički regulacioni plan. Time će se stvoriti uslovi za moguće radove na revitalizaciji dvorskog kompleksa, kao i uključivanje novih sadržaja, koji bi doprineli turističkoj promociji ovog lokaliteta.

Neophodni uslov za nastanak urbanističkog regulacionog plana bila je Studija zaštite kulturnih dobara kompleksa Lazarevog grada, koju su 2006. godine napravili Republički zavod za zaštitu spomenika kulture i Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu.

- Konačnom usvajanju Regulacionog plana prethodi još jedna javna rasprava u skupštini, nakon koje ćemo dobiti rešenje za kompleks Lazarev grad - kaže u intervjuu za eKapiju Zvonko Marković, glavni gradski arhitekta Kruševca.

Donžon kula

Marković naglašava da je Lazarev grad do sada bio "neangažovan i nepripremljen” jer nije imao neophodnu plansku dokumentaciju, a dokument koji će uskoro biti usvojen najavljivan je decenijama, od prvih sistematskih arheoloških istraživanja na lokalitetu dvorskog kompleksa srednjovekovne srpske prestonice (1961–1971) do delimičnih iskopavanja (1986–1988).

- Pre 20 godina postojala je ideja da se donese plan detaljne regulacije, ali to nije bilo moguće bez validne i kvalitetne studije kulturnog nasleđa, koju tek sada posedujemo. To nam pruža mogućnost da na ovom lokalitetu vršimo rekonstrukcie, sprečimo propadanje kulturnog blaga i proširimo namenu nekih objekata. Nekadašnja prestonica kneza Lazara ima potencijala da postane jedna od najatraktivnijih turističkih destinacija u Srbiji.

Regulacionim planom obuhvaćene su tri zone - najuža "A zona", "zona B" koja sadrži objekte koji predstavljaju potencijalna kulturna dobra, dok objekti u "C zoni" imaju ambijentalnu vrednost.

U "A zoni" Lazarevog grada, nalazi se crkva Lazarica, prototip graditeljstva moravske škole koju su republičke vlasti 1978. godine proglasile spomenikom kulture od najvišeg značaja. U središtu kompleksa su ostaci Kneževog dvora, sazidanog od kamena, oblutka, opeke i maltera, a raznolikost upotrebljenih materjala prava je retkost. Smatra se da su ga Turci iz tog razloga, nakon osvajanja 1454. godine, nazvali Šareni grad. (tur. Aladža Hisar).

Donžon kula

U Kneževom dvoru je, prema predanju, održana čuvena "Kneževa večera” uoči Kosovskog boja. Među objektima u "A zoni" je i konjušnica, zatim glavna ili "Donžon kula" (takođe proglašena spomenikom kulture od najvišeg značaja) visoka 18 metara. Kula je smeštena u severoistočnom delu Lazarevog grada, a u podnožju je imala rovove sa vodenim preprekama. Prema rečima Marković ova kula bi u budućnosti, nakon neophodnog doziđivanja mogla biti odlično izletište i vidikovac.

Unutar arheološkog kompleksa Lazarevog grada smešten je i Narodni muzej Kruševac, u zgradi podignutoj 1863. godine za potrebe Kruševačke gimnazije.Naš sagovornik napominje da bi već sada bilo dobro razmišljati o rekonstrukciji gradskih zidina i bedema.

Tako bi sa spoljašnje strane bedema mogla biti urađena pešačka staza, a sa unutrašnje stepeništa do vrha zidina.

- Za ovakav poduhvat potrebna je i projektantska dokumentacija, ali nakon strategije koja je urađena ne postoje nepoznanice jer smo dobili neophodne podatke, parametre, fotografije sa terena -

Donžon kula

Marković naglašava da će veliki doprinos revitalizaciji Lazarevog grada dati Sekcija tvrđava i ostataka utvrđenih gradova Srbije, čiji je Kruševac član.

Sekcija je početkom juna pokrenuta na inicijativu Beogradske tvrđave, a u saradnji sa Stalnom konferencijom gradova i opština.

- Ozbiljnim analitičkim radom došlo se do procene da 29 gradova ima utvrđenja sličnog tipa i stepena očuvanosti. Svi ti gradovi čine jednu sekciju u okviru koje su, na osnovu prostornih karakteristika, podeljeni u sedam grupa koje će funkcionisati kao podceline.

Ova organizacija bi, prema rečima Markovića, mogla da računa na finansijsku pomoć fondova Evropske unije.

- Bolje rezultate ćemo postići ako budemo delovali zajedno i ako za novac iz fondova budemo aplicirali sa dobro uređenim stretegijama.