RETROSPEKTIVA 2019 - Investicije u oblasti KOMUNALNE INFRASTRUKTURE I ENERGETIKE u Srbiji koje su izazvale najveće interesovanje korisnika eKapije

Poslovni portal eKapija i ove godine nastavlja dugogodišnju tradiciju objavljivanja retrospektiva najčitanijih investicija na našem portalu, iz više privrednih oblasti.

Naši čitaoci, prijatelji i poslovna zajednica navikli su da u januaru na eKapiji imaju pregled o čemu se najviše čitalo prethodne godine, saznaju šta će se to graditi i realizovati tekuće godine, kao i da pronađu potencijalne partnere i dogovore buduće poslovne saradnje na najavljenim projektima. Sve je to u duhu naše krilatice da smo "dnevna navika uspješnih".

U narednim danima, čitaćete o investicijama u turizmu, saobraćaju, zdravstvu, nekretninama, sportu i trgovinskom sektoru.

Serijal tekstova počinjemo sa retrospektivom najčitanijih investicija u oblasti komunalne infrastrukture i energetike.

Ministarstvo rudarstva i energetike Srbije ove godine je, čini se, dobro zasukalo rukave. Nastavljajući investicije i planove od pretohdne godine, koji su bili u usmjereni ka alternativnoj energiji, tokom 2019. u epicentru dešavanja bili su upravo vjetroparkovi, te se Kod Kovina, Vršca i Kovačice nešto ljepše disalo nego u ostatku Srbije.

Ipak, projekat ruskog Gazproma i turskog Botaša - koji bi trebalo da obezbedi stabilno snabdijevanje gasom Tursku, južnu i jugoistočnu Evropu – Turski tok, najvažniji je projekat godine u Srbiji, ali i u Evropi.

Uprkos bojazni da neće biti realizovan, ipak je ostvaren, a nedavno u Turskoj i svečano otvoren. Državni vrh Srbije odahnuo je kada je poslednji kilometar cjevovoda u Srbiji dugačkog 403 km završen, te je ostalo da komšije odrade svoj dio posla. Srpska domaćinstva bi na jesen trebalo da se ogreju, budući da je za tada najavljeno priključenje naše zemlje na tok.

U magli ili smogu novih investicija, bavili smo se i pitanjem zašto je Evropska investiciona banka odbila da finansira izgradnju fabrike za tretman komunalnog otpada u Vinči.

Imajući u vidu obećanje ministra energetike Aleksandara Antića, da je jedan od prioriteta Vlade Srbije upotreba čiste energije, sa ciljem da 2020. proizvodimo 27% struje iz obnovljivih izvora energije i postavimo na mrežu 500 MW iz energije vetra, pogledajmo kojih deset tekstova iz ove oblasti ste najviše čitali na eKapiji tokom 2019. godine:

Nije iznenađenje što prvo mjesto naše liste zauzima projekat Turski tok. Koliko je Srbiji njen tranzitni položaj donio a koliko odnio, tema je za diskutovanje. Međutim, ambicije Rusije da raskine svoju nesuđenu vezu sa Ukrajinom i svede transport gasa kroz tu zemlju na minimum, Srbiji su gurnule kašiku u med. Ipak, ostaje da Bugari završe svoju dionicu do Srbije, a zasad gas, koji bi ovom mrežom trebalo da snabdijeva države Balkana i Centralne Evrope, ide samo do Turske i Bugarske.

Inače, novi gasovod godišnje bi trebalo da transportuje 31,5 milijardu kubnih metara gasa iz Rusije. Polovina od toga - 15,75 milijardi kubnih metara rezervisana je za potrebe Turske, dok će druga polovina ići ka južnoj i centralnoj Evropi - između ostalog kroz Bugarsku, Srbiju i Mađarsku.

Prema najavama, Srbija bi mogla da se priključi na mrežu u maju ili septembru ove godine.

Na drugom mjestu naše liste tekstova koji su izazvali najviše pažnje, je najava da će se u Subotici graditi najveći vjetropark u Evropi, a kompanija Maestrale Ring će proizvoditi struju za čak pola miliona ljudi.

Naime, odbornici subotičke skupštine usvojili su Odluku o izradi Plana detaljne regulacije za izgradnju Vjetroelektrane Maestrale Ring, investicije vrijedne 700 mil EUR. Finansijska sredstva potrebna za izradu plana obezbijediće preduzeće Vetropark Maestrale Ring, čije je sjedište u Beogradu, a osnivač akcionarsko društvo Fintel Energija.

Predviđeno je da se vjetropark instalira u jugoistočnom ataru administrativnog područja Grada Subotica i to između naselja Čantavir, Višnjevac, Gabrić, Bikovo, Stari i Novi Žednik, a područje vjetrogeneratora biće minimalno 1.000 metara udaljeno od građevinske zone naseljenih mjesta.

Kako je navedeno u planu, Srbija ima prirodne pogodnosti i dobar potencijal za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora, što bi moglo da doprinese smanjenju uvozne zavisnosti zemlje i umanji štetne efekte staklene baste. U to ime, navijamo za ovaj projekat.

Treće mjesto osvojiila je vjetroelektrana Kovačica, koja je posle gotovo tri decenije prva potpuno nova elektrana priključena na elektro mrežu Srbije. Otvaranju Kovačice, prisustvovala je i naša redakcija, a kako je rečeno, ova elektrana koja je operativno u funkciji još od jula 2019, ima 38 instaliranih vjetrogeneratora ukupne snage 104,5 MW i proizvodiće energiju za više od 68.000 domaćinstava. Na ovaj način uticaće se na smanjenje emisije CO2 za oko 250.000 tona godišnje.

Investitor je izraeleska kompanija Enlight a srpski partner, kompanija New Energy Solutions. Ukupna vrijednost investicije je 189 mil EUR. Od toga, EBRD je dala kredit od 49 mil EUR, dok su ostali finansijeri Erste Group i Erste Bank Serbia.

Na četvrtom mjestu našao se tekst o tome šta je sporno u projektu izgradnje spalionice u Vinči, gdje smo razgovarali sa Delegacijom Evropske unije. U medijima se pisalo da je Evropska investiciona banka odbila da finansira izgradnju spalionice u Vinči a naša redakcija odlučila je da proveri te navode.

Iz Delegacije EU u Srbiji za naš portal rekli su da je spaljivanje otpada dozvoljeno u izuzetnim slučajevima kada ne postoji drugo rješenje, a da bi Srbija trebalo da teži ka usklađivanju sa pravnom regulativom EU i to kroz izradu realnih planova za upravljanje otpadom.

- EU podržava namjeru Vlade Srbije da smanji odlaganje otpada na deponije i zatvori deponiju u Vinči. Prema sadašnjem projektu za Vinču, u novom pogonu za spaljivanje otpada i proizvodnju energije moglo bi da se spali više od polovine komunalnog beogradskog otpada, umjesto da se on reciklira. To ne bi podstaklo recikliranje i ozbiljno bi dovelo u opasnost sposobnost Srbije da se uskladi sa zakonodavstvom EU o otpadu i krene ka cirkularnoj ekonomiji - zaključili su iz delegacije EU.

U vazduhu ipak ostaje pitanje kako će država sprovesti ovaj projekat, budući da ovih dana građani Srbije ne bi bili najsrećniji da pored drugih, osjete i miris spaljenog otpada.

Na petom mjestu je vijest da toplane u Srbiji prelaze na biomasu. Naime, Ministarstvo rudarstva i energetike je još 2018. godine započelo projekat podsticanja korišćenja obnovljivih izvora energije kroz razvoj tržišta biomase.

Ovaj projekat ima za cilj da što više gradskih toplana u Srbiji pređe sa korišćenja fosilnih energenata (mazuta, uglja, lož ulja) na korišćenje biomase ili termalne energije kao energenta. Tako će u Srbiji 12 gradova (Priboj, Mionica, Despotovac, Loznica, Osečina, Svilajnac, Nova Varoš, Arilje, Lebane, Kosjerić, Kladovo, Surdulica) preći na biomasu.

Inače, od svih obnovljivih izvora energije u Srbiji, biomasa ima najveći potencijal, a kapacitetima na biomasu naša zemlja će u narednih nekoliko godina znatno povećati udio energije iz obnovljivih izvora.

Na šestom mjestu naše "top deset" liste je vest da EPS traži partnera za izgradnju vjetroparka u Kostolcu.

Naime, JP Elektroprivreda Srbije raspisala je u avgustu 2019. međunarodno javno nadmetanje sa postupkom prekvalifikacije za nabavku robe, usluga, radova i povezanih usluga za "Projekat obnovljivih izvora energije - Vjetropark Kostolac". Kako se navodi u tenderu, izgradnja vjetroparka finansiraće se iz sredstava KfW banke.

Projekat obuhvata vjetropark instalisane snage 66 MW u Kostolcu, na rijeci Dunav. Cilj projekta je povećavanje i divezifikacija energetskih resursa i doprinos proizvodnji električne energije u Republici Srbiji, bez emisije štetnih gasova, a samim tim i negativnih uticaja na životnu sredinu.

Vjetar nas je odneo i do Vršca, gdje je u septembru otvoren vjetropark Košava 1, treći po redu i najveći vetropark u Srbiji kompanije MK Fintel Wind, posle vjetroparka Kula kod Kule i La Piccolina u blizini Vršca. Tako se ova uspješno ostvarena investicija našla na sedmom mjestu.

Košava 1, ukupne snage 69 MW, sa 20 vetrogeneratora, koja je počela da se gradi prije dvije godine, snabdijevaće električnom energijom 45.000 domaćinstava, a investicija je vrijedna 118 mil EUR. Kako je istakao Ticijano Đovaneti, izvršni direktor kompanije, započeta je i druga faza projekta, Košava 2, koja podrazumijeva izgradnju još 15 vjetroturbina. On je najavio i izgradnju još jednog vjetroparka u Srbiji u blizini Sombora, najvećeg u Evropi. Novi projekat će, prema riječima ministra rudarstva i energetike Aleksandra Antića, započeti za 2 do 3 godine, imaće instalisanu snagu od 600 MW i biće konkurentan elektranama na gas i ugalj, a na mrežu će biti stavljen za oko 5 do 6 godina

Vladavina vjetroparkova se nastavlja, te ne čudi da je i na osmom mjestu najava da NIS i MET Grupa grade vjetropark u Plandištu.

Kompanija MET Renewables i NIS započeli su zajednički rad na projektu vjetroparka u Srbiji, nakon što je MET otkupio od trećih lica udio od 50% u tom projektu. Ovo će biti prvi vjetropark za oba partnera, kao i prva investicija u obnovljivu energiju švajcarske MET Grupe izvan Evropske unije.

Vjetroelektrana instalisane snage 102 MW će se sastojati od 34 vjetroturbine, a biće izgrađena u opštini Plandište u Srbiji. Očekuje da 2021. godine vjetropark biti potpuno operativan.

Konačno, na pretposlednjem i poslednjem mjestu nalaze se informacije o gradnji još jednog vjetroparka u Alibunaru i infrastrukturnog projekta - toplodalekovoda Obrenovac-Novi Beograd.

Devetu poziciju zauzela je vijest o izgradnji novog vjetroparka Banat 1 u Alibunaru. Ugovor je potpisan u decembru 2019. između predstavnika naše lokalne samouprave i belgijsko-holandske kompanije WindVision, koja je investitor.

Novi vjetropark imaće 58 turbina i protezaće se od Vladimirovca, na teritoriji opštine Alibunar, prema Novom Kozjaku.

Sadašnji vetroparkovi Malibunar i Alibunar, koje je izgradila belgijska kompanija Elicio, ukupno imaju 24 turbine.

Najzad, na poslednjoj, desetoj poziciji je jedan od najvećih infrastrukturnih projekata u Beogradu – projekat izgradnje toplodalekovoda Obrenovac–Novi Beograd. Projekat je, kako je rečeno, u pripremnoj fazi realizacije, a sa kineskom kompanijom Power Construction Corporation of China (POWERCHINA), odabranim izvođačem radova, u julu 2019. potpisan је Aneks ugovora o izgradnji toplodalekovoda, čime su stvorene mogućnosti za početak ugovaranja kredita za finansiranje projekta.

Realizacijom ovog projekta, prema riječima gradonačelnika Beograda Zorana Radojičića, tačnije, preuzimanjem energije iz Obrenovca, Beograd će obezbijediti stabilno i ekološki prihvatljivije snabdijevanje, što je izuzetno važno, zaključio je Radojičić, a redakcija eKapije pozdravila ovu izjavu, a i investiciju.