Četiri nove mini hidroelektrane na Jezernici u Kalinoviku sve bliže realizaciji - Raspisan tender za izradu projekta vrijedan 690.000 KM

Istog dana kada je javnosti objelodanjeno da je Ustavni sud Bosne i Hercegovine usvojio žalbu Udruženja Aarhus u BiH i ukinuo presudu Vrhovnog suda RS, odnosno poništio ekološku dozvolu za gradnju HE Foča na rijeci Drini, na drugoj strani je započeta ili bolje rečeno nastavljena procedura za izgradnju četiri manje hidroelektrane na slivu rijeke Jezernice.

Procijenjena vrijednost ugovora koji će biti potpisan sa najpovoljnijim ponuđačem, kako se navodi u tenderskoj dokumentaciji, jeste 690.000 KM, bez PDV-a, a kriterijum za dodjelu ugovora biće najniža cijena.

Rok za realizaciju ugovora, navodi se dalje, jeste 24 mjeseca od dana potpisivanja ugovora i dostavljanja svih podloga od strane investitora.

Kako se može zaključiti na osnovu opsežne analize u tenderskoj dokumentaciji, Republika Srpska planira da u što kraćem roku pokrene izgradnju većih i manjih elektrana, s obzirom na to da su potencijali hidroenergije iskorišćeni svega 35%, a da je ostatak hidro potencijala Republike Srpske značajan i dostupan, kako na malim rijekama tako i na velikim vodnim tokovima poput Trebišnjice sa Neretvom, Drine (Lima), Vrbasa, Ukrine, Bosne, Sane itd.

- Radi se o nekoliko GW neiskorišćene obnovljive električne energije, koja treba da bude prioritet po osnovu iskorišćenja lako dostupnog – tehnički iskoristivog, ekonomski opravdanog i sa aspekta životne sredine prihvatljivog potencijala – navodi se u tenderskoj dokumentaciji.

U objavljenom tenderu se skreće pažnja da je preostali raspoloživi vodni potencijal kod većih integralnih vodoprivrednih sistema u određenoj mjeri redukovan jer su područja gdje su planirane višenamjenske akumulacije, kako se navodi, "napadnuta" stihijskom i nekontrolisanom gradnjom raznih objekata o sadržaja. A sa druge strane, piše dalje, tehnički parametri za male hidroelektrane su često nepouzdani jer ne postoje mjerenja, niti potrebne hidrološke analize.

- Zbog svega navedenog, Republika Srpska treba da u što kraćem roku pokrene tehno-ekonomski i tehnički opravdane projekte u kojima se predviđa razvoj većih i manjih hidroelektrana. Elektroprivreda Republike Srpske – Obnovljivi izvori energije (ERS – OIE) iz Ljubinja ima namjeru da na osnovu pouzdane dokumentacije i preciznih tehničkih parametara, pokrene razvojne projekte hidroenergetskih potencijala na većim i manjim vodenim tokovima, posebno u nerazvijenim opštinama u Republici Srpskoj – piše u tenderskoj dokumentaciji.

U objavljenom tenderu, ERS OIE podsjeća na to da je Vlada RS krajem 2022. godine donijela rješenje kojim je odobrila ustupanje ugovora o koncesiji za izgradnju i korišćenje Hidroenergetskog sektora Jezernica, na slivu rijeke Jezernice u Kalinoviku, sa dotadašnjeg koncesionara Hydro Power Group Banjaluka na preduzeće Elektroprivreda RS – Obnovljivi izvori energije na osnovu dokumentacije koju je izradio prvi koncesionar i Elektroprivreda Republike Srpske.

U proteklom periodu je, kako se dalje navodi, za potrebe koncesionara Hydro Power Group Banjaluka urađena Studija ekonomske opravdanosti sa elementima procjene zaštite životne sredine za izgradnju i korištenje HES Jezernica na slivu reke Jezernice, opština Kalinovik, 2015. godine. Takođe, Elektroprivreda RS MP iz Trebinja finansirala je studiju ekonomske opravdanosti kupovine preduzeća, izgradnje i korišćenja HES Jezernica u julu 2022. godine i elaborat geodetsko-tehničkih radova za potrebe identifikacije parcela na kojima će se graditi sistem mini hidrocentrala u slivu rijeke Jezernice, katastarska opština Ulog – opština Kalinovik u septembru 2022. godine.

Polazna osnova, kako se u dokumentaciji navodi, za razradu ove dokumentacije jeste hidrološka Studija gornjeg toka rijeke Neretve u RS, koju je obradio Institut za vodoprivredu Jaroslav Černi iz Beograda, 2007. godine.

- Osnovni cilj izgradnje hidroenergetskog sistema Jezernica (HES Jezernica) predstavlja iskorišćenje raspoloživog hidroenergetskog potencijala rijeke Jezernice i njenih sastavnica Gvozdnice i Jezerca, na osnovu veoma kvalitetne polazne dokumentacije, koju je potrebno doraditi, posebno hidrološke, inženjersko-geološke podloge, prostorna i ostala ograničenja, a nakon toga izvršiti i aktuelizovanje tehničkih rješenja (idejno rješenje) i izvršiti tehnoekonomske analize – izraditi aktuelitovanu Studiju opravdanosti izgradnje i korišćenja HES Jezernica – navodi se.

Pored brojnih zahtjeva koji se odnose na izradu projekta i planirane aktivnosti, u dokumentaciji se navodi da će projektovanje objekata biti u skladu sa tehničkim standardima koji važe na teritoriji RS (BiH) i primjenjivim standardima EU, a u segmentima gdje nema definisanih standarda, primjenjivaće se međunarodno priznati standardi i preporuke za ovu vrstu objekata (ASTM, DIN, preporuke ICOLD-a itd.)

- Sistemske analize provedene u okviru pripreme ove studije ekonomske opravdanosti, a u cilju utvrđivanja prirodnog hidroenergetskog potencijala voda u slivu rijeke Jezernice i optimalnog načina njihovog korišćenja, pokazale su opravdanost izgradnje četiri male hidroelektrane MHE Gvozdnica 1 i MHE Gvozdnica 2, MHE Jezerac i MHE Jezernica – navodi se u dokumentaciji, u kojoj se dodaje i da je samo jedna predviđena da bude na glavnom toku Jezernice, a preostale tri projektovane na njenim sastavnicama Gvozdnici i Jezercu.

U okviru Idejnog rješenja, kako se navodi, biće procijenjene buduće potrebe u snazi i energiji sistema ERS, kao i očekivani nivoi izvoza. Biće sagledani i efekti na smanjenje troškova sistema po osnovu taksi za emisiju CO2 i procijenjen komercijalni aspekt trgovine električnom snagom i energijom uvažavajući očekivane nivoe cijena u vijeku eksploatacije objekata.

Analizom uticaja na životnu sredinu biće obuhvaćen uticaj izgradnje HES Jezernica na prirodna i kulturno-istorijska dobra, na površinske i podzemne vode, na geološke, geomorfološke, seizmičke i druge činioce, na biljne i životinjske vrste, na socijalne i ekonomske činioce (prihode, zapošljavanje, kvalitet društvenog života, komunikacione veze, rizike od poplava, suša, ostalih nepogoda).

Ovo su svakako samo neki od detalja raspisanog tendera, a sve važne informacije možete pronaći OVDJE.

Rok za podnošenje prijava je 27. maj u 09:00, a javno otvaranje ponuda je zakazano za isti dan u 10:00 h.

Inače, ove četiri mini hidroelektrane su samo jedan dio od predviđenih 20-ak hidroelektrana u gornjem toku Neretve uključujući i njene pritoke, među kojima je i Jezernica. Prema nekim ranijim navodima medija, na Neretvi je planirana izgradna ukupno oko 90 hidroelektrana zbog kojih su prilično često reagovali i aktivisti iz BiH.

Baš u vezi sa ovim gornjim tokom Neretve, Centar za životnu sredinu iz Banjaluke je 29. aprila na svom sajtu objavio vijest da su prethodne sedmice njihovi predstavnici održali sastanke sa lokalnim zajednicama u opštinama Kalinovik i Gacko na čijim se teritorijama nalazi buduće zaštićeno stanište "Neretva".

Cilj ovih sastanaka bio je, kako se navodi na njihovom sajtu, da se o dosadašnjim poduzetim koracima i planovima za naredni period upozna lokalno stanovništvo, koje je ovom prilikom jasno potvrdilo da želi da ovo područje bude pod formalnom i trajnom zaštitom.

Centar za životnu sredinu u istom tekstu podsjeća je 2021. godine pokrenuo inicijativu za zaštitu gornjeg toka rijeke Neretve, koja je prihvaćena od strane Ministarstva za prostorno uređenje građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske. U periodu od 2020. do 2023. godine na ovom području je, u organizaciji Centra za životnu sredinu, provedeno niz bioloških istraživanja uključujući i dvije sedmice nauke čiji rezultati su korišteni za izradu studije zaštite ovog područja. Studija je dorađena i verifikovana od strane Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog nasljeđa i prirode RS i upućena nadležnom ministarstvu na dalje postupanje prije više od godinu dana.

Ustavni sud Bosne i Hercegovine Sarajevo

Udruženje Aarhus centar Sarajevo

Vrhovni sud RS Banja Luka

HYDRO POWER GROUP d.o.o. (prevod naziva glasi HIDROENERGETSKA GRUPA d.o.o.)

MH ERS MP a.d. Trebinje

ERS-OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE DOO LJUBINJE

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Banja Luka

Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske

Institut Jaroslav Černi a.d. Beograd

Centar za životnu sredinu Banja Luka

MHE Gvozdnica 1

MHE Gvozdnica 2

MHE Jezerac

MHE Jezernica

HE Foča na rijeci Drini

rijeka Jezernica Kalinovik

rijeka Trebišnjica

rijeka Neretva

rijeka Drina

rijeka Vrbas

rijeka Ukrina

rijeka Bosna

rijeka Sana

Ulog Kalinovik

The Nature Conservancy

električna energija

ekološka dozvola

hidroenergetski potencijal

javna nabavka

izrada investiciono projektne dokumentacije

elektrane

koncesija za izgradnju

Studija ekonomske opravdanosti

mini hidrocentrale

emisija CO2

zaštita prirode

proizvodnja struje

izgradnja hidroelektrana na slivu rijeke Jezernice