Jedinstveno tržište Zapadnog Balkana dobra ideja, ali još bez pomaka

Na posljednjem video-samitu lidera zapadnog Balkana ponovo je otvorena priča o jedinstvenom ekonomskom prostoru, koji je kako smatraju ekonomisti neophodan, međutim pitanje je koliko je realan s obzirom na politička dešavanja, a i posljednja zatvaranja granica zbog virusa korona.

Zoran Tegeltija, predsjedavajući Savjeta ministara BiH, rekao je da je regionalna ekonomska integracija snažan pokretač ka članstvu u Evropskoj uniji te da ključni prioritet zemalja zapadnog Balkana treba da bude stvaranje regionalne ekonomske zone koja će omogućiti razvoj privrednih kapaciteta, ekonomski rast i stvaranje radnih mjesta.

Ekonomisti smatraju da male zemlje i ekonomije kakva je BiH, ali i većina zemalja zapadnog Balkana, pojedinačno nemaju šta da traže na tržištu Evrope i svijeta te da ekonomska logika kaže da treba da se uvezuju, zajednički rade i nastupaju na većim tržištima.

- Prije smo imali jedinstven ekonomski prostor i sada imamo predimenzionirane kapacitete i treba nam veće tržište. Na milion ljudi ne možeš da razviješ ozbiljan subjekt i da bi se dostigla brža konvergencija sa zemljama EU treba nam veći izvoz, a to se može preko zajedničkog ekonomskog prostora, i na kraju krajeva u tom pravcu ide i globalizacija - rekao je za "Nezavisne" Saša Stevanović, ekonomista i autor knjige "Ekonomski život Republike Srpske: 20 godina rizika i nagrada".

On naglašava da je regionalno povezivanje dobra ekonomska priča koja je u interesu i Evropske unije koja je to pokazala kroz pravljenje CEFTA jer je regionalizacija potrebna, pa čak i neophodna malim sistemima kakvi su u zemljama zapadnog Balkana.

Prvi konkretan potez u smjeru regionalnog povezivanja mogla bi biti zajednička regionalna komora koju je najavio Marko Čadež, predsjednik Privredne komore Srbije, koji je istakao da bi ona okupljala svih šest nacionalnih komora i predstavljala oko 400.000 preduzeća.

On je rekao da bi u okviru te regionalne privredne komore bio formiran poslovni savjet zapadnobalkanske šestorke, koji bi pratio napredak u otklanjanju prepreka za uspješnije privređivanje u regionu, a u kojem bi bili vlasnici i menadžeri 12 najvećih kompanija iz cijelog regiona.

- Mi sami u regionu moramo da preuzmemo odgovornost, ne čekajući signale iz Berlina i Vašingtona - rekao je Čadež ukazujući na značaj političke podrške čvršćim regionalnim integracijama.

Upravo je politika najveća prepreka stvaranju jedinstvenog ekonomskog prostora zapadnog Balkana koje bi podrazumijevalo slobodno putovanje robe, ljudi i usluga, bez zadržavanja na granicama i bespotrebnih birokratskih procedura, ali i protivljenje pojedinih zemalja i njenih privrednika.

- Ta priča je politička i traje već godinama, a malo toga je urađeno. Neke stvari su pomjerene, ali veoma malo jer nisu svi iskreni. Mi moramo štititi sebe. Ta priča o povezivanju odgovora velikima i BiH time ne bi dobila ništa jer mi smo maleni, nerazvijeni i moramo naći način da zaštitimo našu domaću proizvodnju, a to sigurno nećemo otvaranjem njenog tržišta za svu robu iz regiona - rekao je Nemanja Vasić, potpredsjednik Spoljnotrgovinske komore Bosne i Hercegovine.

Inače, u oktobru prošle godine Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, Zoran Zaev, premijer Severne Makedonije, i Edi Rama, premijer Albanije, potpisali su deklaraciju o namjerama uspostavljanja malog Šengena između ove tri zemlje. Cilj te deklaracije je da se pomogne da čitav region zapadnog Balkana počne da funkcioniše na četiri ključne slobode Evropske unije, a to su sloboda kretanja kapitala, robe, usluga i ljudi, međutim do danas po toj deklaraciji malo šta je urađeno, a roba, ljudi i usluge i dalje nailaze na prepreke u vidu granica i birokratije.

Vijeće ministara BiH

Vanjskotrgovinska/Spoljnotrgovinska komora BiH Sarajevo

Privredna komora Srbije

regionalna ekonomska integracija

regionalna ekonomska zona

regionalno povezivanje

CEFTA

Nemanja Vasić