Novi pravilnik o dozvoljenom sadržaju radionuklida u mineralnim fosfatnim đubrivima od 14. novembra

Novi pravilnik kojim su propisane granice sadržaja prirodnih radionuklida u mineralnim fosfatnim đubrivima stupiće na snagu 14. novembra, saopštila je u četvrtak Agencija za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije.

Tokom priprema za donošenje Pravilnika, u prethodna četiri meseca, bila je otvorena javna rasprava, a razlog za njegovo donošenje su zakonske obaveze u smislu uvođenja granica sadržaja radionuklida.

- Uzeto je u obzir da se zbog mogućeg uticaja na zdravlje ljudi mora ograničiti maksimalno dozvoljena aktivnost radionuklida kako se količina uranijuma i radijuma u zemljištu ne bi značajno povećala, ali i neophodnost kontrole uvoza đubriva, jer domaće proizvodnje gotovo da više i nema - navedeno je u saopštenju.

Pravilnikom su propisane granice sadržaja prirodnih radionuklida u mineralnim fosfatnim đubrivima i to za uranijum ( 238U) - 1600 Bq/kg za mineralna đubriva koja sadrže makrohranljivi element fosfor, a koja se kao takva stavljaju u promet i primenjuju - 3200 Bq/kg, za sirovine za proizvodnju mineralnih đubriva koja sadrže makrohranljivi element fosfor.

Za radijum (226Ra ) - 1000 Bq/kg za mineralna đubriva koja sadrže makrohranljivi element fosfor, a koja se kao takva stavljaju u promet i primenjuju, kao i za sirovine za njihovu proizvodnju.

Za kalijum ( 40K) - 27000 Bq/kg i to za mineralna đubriva koja sadrže makrohranljive elemente kalijum i/ili fosfor, a koja se kao takva stavljaju u promet i primenjuju, kao i za sirovine za njihovu proizvodnju.

Upravni odbor Agencije za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije, na sednici održanoj 27. septembra 2013. godine, doneo je Pravilnik o dopuni pravilnika o granicama sadržaja radionuklida u vodi za piće, životnim namirnicima, stočnoj hrani, lekovima, predmetima opšte upotrebe, građevinskom materijaluvodi za piće, životnim namirnicima, stočnoj hrani, i drugoj robi koja se stavlja u promet.

Pravilnik je donet imajući u vidu praksu EU i zemalja regiona, iznete predloge tokom javne rasprave, analizu relevantnih statističkih pokazatelja iz oblasti proizvodnje i prometa, kako veštačkog đubriva kao finalnog proizvoda, tako i komponenti iz kojih se sastoji.

U Agenciji podsećaju da u EU ne postoje direktive i preporuke o granicama sadržaja radionuklida, ali je svim relevantnim međunarodnim dokumentima iz ove oblasti ostavljena sloboda državama članicama da ovu oblast urede tako da smanje sve potencijalne rizike po zdravlje stanovništva od uticaja joniuzujućih zračenja.

Pravilnik je objavljen u Službenom glasniku Republike Srbije od 6. novembra 2013. godine i stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja.

U periodu od novembra 2011. do marta 2013. godine u Srbiju je uvezena veća količina veštačkog đubriva i sirovina za njegovu proizvodnju za koju je ustanovljeno da sadrži veći nivo radioaktivnosti od dozvoljenog, potvrđeno je ranije Tanjugu u Ministarstvu energetike, razvoja i zaštite životne sredine.

Celokupna dokumentacija o tom slučaju dostavljena je Ministarstvu unutrašnjih poslova.

Ministarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine je pre svih uočilo nepravilnosti oko uvoza veštačkog đubriva i zbog toga je već proletos preduzeto više mera na njihovom otklanjanju, kažu u tom ministarstvu.

Vanrednim inspekcijskim nadzorom, koji su službe Ministarstva energetike i Instituta za primenu nuklearne energije preduzele od 19. do 23. aprila utvrđene su nepravilnosti prilikom uvoza veštačkog đubriva i sirovina za njegovu proizvodnju u periodu od novembra 2011. do marta 2013. godine.

Utvrđeno je da je u tom vremenskom periodu Agencija za zaštitu od jonizujućeg zračenja mimo zakona izdavala mišljenja za uvoz robe koja prevazilazi nivo dozvoljenih količina radionukleotida, pozivajući se na pravilnike koje je neovlašćeno doneo Upravni odbor agencije.

Ministarka energetike Zorana Mihajlović je nakon toga zatražila spisak svih mišljenja koje je agencija izdala pravnim licima i preduzetnicima za uvoz veštačkog đubriva kao gotovog proizvoda, kao i sirovina za njegovu proizvodnju.

Ministarka energetike je nakon toga 17. aprila naložila hitan upravni nadzor nad agencijom.

Kako navode u ministarstvu, izvršen je vanredni inspekcijski nadzor nad svim ovlašćenim pravnim licima za gamaspektrometrijska merenja, vanredna inspekcijska kontrola svih velikih proizvođača veštasčkih đubriva, kao i kontrola svih lica koja su učestvovala u prometu uvezenih mineralnih đubriva.