Izvoz hrane u EU pod znakom pitanja - u prodaji kopije sredstava za zaštitu bilja

U Srbiji se oko 50% obradivih površina tretira sredstvima za zaštitu bilja koja su potencijalno opasna po zdravlje, a to bi moglo da dovede i do zabrane izvoza hrane na tržište EU, upozorava Udruženje stranih proizvođača za zaštitu bilja (SECPA). O kakvom problemu je reč govori činjenica da je vrednost srpskog izvoza poljoprivredno prehrambenih proizvoda u 2009. bila 1,94 mlrd USD, od čega je na tržište EU plasirano 34% ukupnog izvoza.

Vrednost srpskog izvoza poljoprivredno prehrambenih proizvoda u 2009. bila 1,94 mlrd USD, od čega je na tržište EU plasirano 34% ukupnog izvoza U SECPA, koje okuplja vodeće svetske kompanije u oblasti sredstava za zaštitu bilja - "Basf", "Bayer", "Dov", "Dipon" i "Syngenta", kažu da je reč o kopijama originalnih proizvoda, takozvanim generičkim preparatima, koji pokrivaju više od 30% našeg tržišta, a koji se uvoze iz Kine, Indije, Indonezije i Južnoafričke Republike. Tako se, kažu, od ukupno 800 registrovanih sredstava za zaštitu bilja, na srpskom tržištu nalazi čak 500 generičkih kopija. Ova sredstva su znatno jeftinija od originalnih, zbog čega se srpski poljoprivrednici najčešće odlučuju za njihovu upotrebu.

U SECPA objašnjavaju da istraživačko-razvojne kompanije u procesu razvijanja jednog preparata, koji traje po nekoliko godina, strogo vode računa da u jednom proizvodu ima što manje tehničkih nečistoća, koje nastaju sintezom aktivnih i pomoćnih materija, a koje mogu biti potencijalno opasne. Kod generičkih kopija to nije slučaj.

Za razliku od originala, proizvodnja generičkih kopija košta nekoliko puta manje jer neke generičke kompanije kopiraju aktivnu materiju, menjaju pomoćne materije i ne vode računa o sadržaju tehničkih nečistoća.

- Ove nečistoće primenom preparata, prskanjem voća ili povrća dospevaju na plodove. Nikome u ovom slučaju nije poznato šta unosimo ishranom, a posledice toga mogu biti ozbiljne - kaže Ivana Denić, član komiteta za registraciju u SECPA, i dodaje da Srbija nema kapacitete, kadrove i opremljene laboratorije za određivanje vrsta tehničkih nečistoća.

S druge strane, u Upravi za bilje Ministarstva poljoprivrede tvrde da sva sredstva za zaštitu bilja prolaze potpuno istu proceduru u postupku registracije, koja se odnosi kako na dostavljanje dokumentacije tako i na postupak ispitivanja. Tako se, kažu, za sva sredstva rade toksikološke ocene, koje predstavljaju dokument o proceni uticaja na zdravlje ljudi, životinja i životnu sredinu.

- Oštriji uslovi za registraciju ovih proizvoda, usklađeni sa standardima u EU, bili su propisani novim Zakonom o sredstvima za zaštitu koji je usvojen u junu prošle godine. Nažalost, primena odredbi o registraciji skupštinskim amandmanima odložena je za 31. decembar 2013. godine - kaže Aleksandar Marinković, predsednik Izvršnog odbora SECPA i dodaje da se zbog korišćenja ovih preparata dovodi u pitanje i izvoz naših proizvoda na tržište EU.

Jedinstveni registar hemikalija do kraja godine

Pravilnici o sadržini osnovnih informacija o biocidnom proizvodu i o vrsti biocidnih proizvoda, koje je usvojila Agencija za hemikalije, stupiće na snagu do kraja marta, najavljeno je u Privrednoj komori. Direktor Agencije za hemikalije Jelena Cvetković rekla je na sastanku Udruženja za hemijsku i farmaceutsku industriju da će ove godine biti doneto još 25 podzakonskih akata, a biće uspostavljeno i vođenje integrisanog registra, koji će omogućiti jedinstveni registar svih hemikalija. Ona je najavila da će biti organizovan info pult za privrednike koji se bave proizvodnjom hemikalija, koji će im pomoći da se snađu u novim propisima.

Samo je bašta za tržište

Petar Bogosavljević, predsednik Pokreta za zaštitu potrošača Beograda, kaže da je javna tajna da srpski poljoprivrednici imaju baštu za sebe i baštu za tržište.

- Kontrole primene ovih sredstava skoro ne postoje, zbog čega već pet-šest godina pokušavamo da realizujemo projekat analize kvaliteta svežeg voća i povrća. Međutim, u nadležnim strukturama nismo naišli na spremnost da za tako nešto izdvoje novac - kaže Bogosavljević.

Veliki izvoznici koriste provereno

Veliki izvoznici voća i povrća u Srbiji kažu da koriste isključivo sredstva koja su dozvoljena u EU i Rusiji, koja je, inače, najzahtevnije tržište. Ratko Vukićević, predsednik Asocijacije „Plodovi Srbije“, naglašava da njeni članovi nisu imali problema zbog pesticida.

- Sve članice naše asocijacije koriste sredstva za zaštitu bilja poznatih proizvođača kao što su „Bajer“, „Sindženta“ ili „Dipon“, a preporuka svakog od naših proizvođača je da se sredstva koja dolaze iz Kine izbegavaju jer bi po izvoz bio velik rizik da nešto što proizvodimo ima tragove pesticida koji mogu da ugroze zdravlje potrošača - kaže Vukićević za „Blic“.

(Napomena: tekst je u potpunosti preuzet iz lista "Blic" od 19.03.2010.)